Vergissingen

In zijn afscheidsrede op vrijdag 25-11-2022 ging Paul Frissen in op zijn vergissingen. Als bestuurskundige had hij voldoende vergissingen bij de hand en dat niet alleen van anderen. De belangrijkste vergissing, als ik het goed heb begrepen, is die van de maakbaarheid. 'Beperkte maakbaarheid' is een bekende frase in betogen van bestuurders, wat hen overigen niet weerhoud van onnavolgbaar besluiten.

Integraal is een belangrijk woord dat speelt bij het maken van perfecte systemen en stelsels. De gedachte gaat dan uit naar een alomvattende logische ordening ingericht volgens één soort ordening. De logica is dwingend en voor meervoudigheid is in het systeem geen plaats (zie pagina 29 in de gedrukte versie van het betoog). Denk hierbij aan 'een sluitende aanpak, gepaste zorg, doorlopende leerlijnen, passend onderwijs.' Dat kan allemaal niet! Maar let op, ook maatwerk is mogelijk geen oplossing. Maatwerk is immers willekeur en het staat een overheid niet die zonder aanzien des persoons moet handelen. 

Ik mis in het drukwerk een uitspraak van Frissen over Artificial Intelligence. Frissen zei, dacht ik, dat hij vooralsnog geen computer ziet die twijfelt, die soms goed en soms kwaad doet, die soms goed wil en soms kwaad, en die even later van mening is veranderd. Ik gebruik dit kenmerk van mensen in 'Leren van Betekenis'. Het nastreven van wisselende betekenissen en van verschillende perspectieven zijn typisch menselijke uitingen van wil. Ze zijn het resultaat van cultuuroverdracht door leren en opleiden. Daarvoor zou wat meer aandacht om als die rationaliteit over het maakbare een beetje te relativeren.