Dominant rationalisme

De rationele schaamlap werkt als vanzelfsprekend bij de parlementaire enquete aardgaswinning Groningen. 'We hebben geen sluitende verklaring en er is dus geen risico!' of '... er is dus geen basis voor een besluit!' Wetenschap (!)  en politiek vinden geen verklaring en gaan als vanzelfsprekend voorbij aan een realiteit die iedereen ziet. Alsof er zonder verklaring geen aarbeving is! Voor zwaartekracht is ook geen verklaring! Dit zijn voorbeelden van rationalisme dat onterecht domineert over realisme.

Wetenschappelijke vaardigheid is niet zo rationeel, zie 113-114 in 'Leren van Betekenis': 'De reputatie van onderzoekers wordt bepaald door het ordenen van de gewaarwordingen, waarbij referenten toetsen of de artikelen inderdaad logisch zijn opgesteld. Maar dat protocol voor publicatie kan volgens Feyerabend enkel werken in geconditioneerde omstandigheden achteraf. Want aan de conditionering gaat wanorde vooraf. In een laboratorium sluit een wetenschapper met vallen en opstaan de chaos uit. In de orde die hij door reductie uiteindelijk weet te schappen, kan hij toetsen of zijn gewoorwordingen van een (causale) relatie logisch zijn te ordenen. Dat toetsen is een voorwaarde voor de rationaliset én empirist. Voor de empirist is het bovendien zijn principiële uitgangspunt - hij gelooft niet in axioma's.
Rationalist en empirist toetsen of een oorzaak-gevolgrelatie gegeven realistische gewaarwordingen op logische gronden stand houdt. De toets kan onderbouwd zijn met een vooraf gestelde hypothese die volgens het postulaat van Karl Popper bijvoorbeeld wordt beoordeeld met vermelding van alle argumenten ter falsificatie en verificatie. Afhankelijk van het vakgebied gelden bij de toets beproefde protocollen zoals de postulaten van Koch in de pathologie. Dat maakt het publicatieprotocol logisch, precies, reproduceerbaar en rationeel. Maar zoals reeds gezegd is het proces dat er aan vooraf gaat meestal niet zo logisch en rationeel.' 

De duiding 'sluitende verklaring' is ontleend is aan wetenschappelijk  publiceren (en niet aan practisch onderzoeken of aan praktische situaties). De sluitende verklaring is bij een politiek besluit geen hoofdzaak, want het speelt in een praktische maatschappelijke situatie. Het gaat politiek vooral om wat 'we' willen.  De 'sluitende verklaring' is beperkt van toepassing en beperkt relevant.